Zeldzame vroege Empire pendule “Laterna magica” toegeschreven aan Deverberie

De wijzerplaat draagt de signatuur “Baudoin á Paris”. Pierre Baudoin wordt in Tardy genoemd als actief als klokkenmaker in Parijs tijdens de tweede helft van de 18e eeuw. Hij werd voor het eerst vermeld in 1759 in de Quai de l’Horloge en verhuisde vervolgens zijn werkplaats naar een ander adres in Parijs. Bovendien wordt het ontwerp van de kast toegeschreven aan Jean-Simon Deverberie (1764-1824).

Eros trekt met kracht voort en op zijn vleugels draagt hij een toverlantaarn, ook wel laterna magica genoemd. Dit is een optisch instrument dat in het midden van de 17e eeuw werd ontwikkeld en waarmee beeldillusies kunnen worden gecreëerd. Het projectievenster is vervangen door de wijzerplaat van de klok, die ons de vluchtige tijd laat zien. Eros daagt de kijker uit met zijn provocerende blikken en wijst naar de klok, waarmee hij suggereert dat tijd een illusie is. Net als de illusies die de toverlantaarn creëert. Het brons integreert de klok perfect met de bronzen figuur, waardoor het er realistisch uitziet.

De toverlantaarn wordt bekroond door een vlammende toorts die doorboord is met sterren en hartjes. Verdere verwijzingen naar de liefde worden gegeven door de doorboorde harten rond de lantaarn en de vlammende toorts erboven. De witte geëmailleerde wijzerplaat heeft Romeinse en Arabische cijfers voor de uren en minuten en fijn bewerkte verguld bronzen wijzers met lelietoppen. De wijzerplaat is omgeven door een decoratieve lunet met blauw geëmailleerde rozetten. Deze blauwe rozetten met sterren zijn een verwijzing naar de nachtelijke activiteit van Eros.

De toverlantaarn (“laterna magica”)

De toverlantaarn werd rond het midden van de 17e eeuw uitgevonden, waarschijnlijk door Christiaan Huygens (1629-95). Het was een vroege vorm van een lantaarnplaatprojector, bestaande uit een koepelvormige bovenkant en een rechthoekige doos waarin een kaars of olielamp werd geplaatst. De lantaarnplaten werden voor een lens geplaatst en verlicht door een lichtbron, zodat ze op een muur of een plaat werden geprojecteerd. Toverlantaarnvoorstellingen werden erg succesvol aan het einde van de 18e eeuw.

Het ontwerp van deze klok, waarin Eros naar de wijzerplaat wijst, suggereert een interessante interpretatie. Hier zien we Eros die de kijker niet aankijkt, maar in plaats daarvan met zijn vinger naar de wijzerplaat van de klok wijst. Op deze manier zouden we de boodschap van deze klok op dezelfde manier kunnen interpreteren als de beelden die door de toverlantaarn werden geprojecteerd, namelijk dat tijd slechts een illusie is.

Details van deze vuurvergulde pendule “Laterna magica”

Deze vuurvergulde pendule verkeert in een uitstekende staat van bewaring met prachtige vuurvergulding. Het uurwerk met ankergang, draadophanging en sluitrad slaat de hele en halve uren op een bel. De klok is nagekeken door een professionele klokkenmaker en is in perfect werkende staat, compleet met slinger, bel en sleutel.

Hoogte: 46 cm, breedte: 25 cm, diepte: 15 cm.
Gewicht: 4.8 kg.
Parijs circa 1800.

Jean-Simon Deverberie (1764-1824)

Jean-Simon Deverberie was een van de belangrijkste Parijse bronziers van het einde van de 18e eeuw en de eerste decennia van de volgende eeuw. Hij was een uiterst succesvolle ontwerper, bronsfabrikant en marchand-mercier. Bekend door de series ‘Pendules au Negre’ en ‘Pendule l’Afrique’. Rond 1800 registreerde hij verschillende ontwerpen voor dit type klokken. De tekeningen van deze ontwerpen worden bewaard in het Cabinet des Estampes in de bibliothèque nationale in Parijs). Hij opende een werkplaats in de rue Barbette rond 1800, daarna in de rue du Temple rond 1804, en uiteindelijk in de rue des Fossés du Temple tussen 1812 en 1820.

Literatuur

• Elke Niehüser, “Franse Bronzen Klokken”, p.129 #210 en p.228 #658.
• Tardy, Dictionnaire des horlogers français, p.35.