What is mercury gilding?

Mercury gilding, also known as fire gilding, involves mixing pure gold together with liquid mercury to form a paste-like amalgam. This amalgam is then brushed onto the surface of a bronze object. Once the item has been covered with the amalgam, it is heated in a furnace until the mercury vaporizes, leaving the gold strongly bonded to the surface of the object, even in the finest details of the object. As a final step, the freshly mercury gilt object is burnished or polished using an agate tool. This gives a bright, high purity gold finish that is both beautiful and durable. Mercury gilding has been applied to most gilt bronze objects since the Renaissance. It is now almost abandoned, because its implementation releases mercury vapors that are very toxic and harmful to the health of the craftsman and the environment.

Is mercury gilding the same as ormolu?

Yes, both terms refer to the same process. The word ormolu derives from the French "or moulu" which means "ground gold" since one first has to grind the gold to a powder before being mixed with the mercury to form the gold-mercury amalgam that is used in the gilding process.

Vuurvergulding - Apollo Art & Antiques

Wat is vuurvergulden?

Bij vuurvergulden wordt puur goud gemengd met vloeibaar kwik om een pasta-achtig amalgaam te vormen. Dit amalgaam wordt vervolgens op het oppervlak van een bronzen voorwerp geborsteld. Zodra het voorwerp bedekt is met het amalgaam, wordt het verhit in een oven totdat het kwik verdampt, waardoor het goud sterk gebonden blijft aan het oppervlak van het voorwerp, zelfs in de fijnste details van het voorwerp. Als laatste stap wordt het vuurvergulde voorwerp gebruneerd of gepolijst met een gereedschap met agaatsteen. Dit geeft een heldere, zeer zuivere gouden afwerking die zowel mooi als duurzaam is. Vuurvergulding wordt sinds de Renaissance op de meeste vergulde bronzen voorwerpen toegepast. Het wordt nu bijna niet meer gebruikt, omdat er kwikdampen vrijkomen die zeer giftig en schadelijk zijn voor de gezondheid van de vakman en het milieu.

Is vuurvergulding hetzelfde als ormolu?

Ja, beide termen verwijzen naar hetzelfde proces. Het woord ormolu is afgeleid van het Franse “or moulu”, wat “gemalen goud” betekent, omdat men het goud eerst moet vermalen tot een poeder voordat het wordt gemengd met het kwik om het goud-kwikamalgaam te vormen dat wordt gebruikt in het verguldingsproces.

De productie van vuurvergulde bronzen voorwerpen

In dit artikel beschrijven we in meer detail de stappen die komen kijken bij de productie van vuurvergulde bronzen voorwerpen.

Bronsgieten

Het productieproces van verguld brons begint met het maken van een wassen model, vaak gebeeldhouwd door een vaardige kunstenaar. Dit model wordt vervolgens bedekt met een hittebestendig materiaal om een mal te vormen. Brons is een legering van koper en tin, met soms extra elementen zoals zink of lood om specifieke eigenschappen te verkrijgen. De verhoudingen van deze metalen worden zorgvuldig afgewogen om de gewenste eigenschappen van het uiteindelijke brons te garanderen. De legering wordt dan gesmolten bij hoge temperaturen en het gesmolten brons wordt in de mal gegoten en neemt de vorm aan van het originele wassen model. Als het brons is afgekoeld en gestold, wordt de mal verwijderd en blijft het ruwe brons achter.

Reinigen van het bronsgietwerk

Nadat de bronzen voorwerpen gegoten en gepolijst zijn, wordt het oppervlak zorgvuldig gereinigd om alle onzuiverheden of oxidatie te verwijderen die zich tijdens het gietproces gevormd kunnen hebben. Deze voorbereiding is cruciaal voor het verkrijgen van een glad en gelijkmatig verguld oppervlak.

Ciseleren van het bronzen voorwerp

Het bronzen voorwerp ondergaat een proces dat bekend staat als ciseleren, waarbij ambachtslieden de oppervlaktedetails verfijnen met fijne beitels en onvolkomenheden wegwerken.

Vuurvergulding van het bronzen voorwerp

De volgende stap is het bereiden van het kwikamalgaam, een mengsel van goud en kwik. Goud wordt meestal gelegeerd met andere metalen zoals zilver of koper om een geschikt materiaal voor vergulden te creëren. Deze goudlegering wordt dan vermalen tot een fijn poeder en gecombineerd met kwik tot een pasta-achtig amalgaam. De verhouding tussen goud en kwik wordt zorgvuldig gecontroleerd om de gewenste kleur en dikte van de vergulde laag te krijgen.

Vervolgens wordt het bronzen oppervlak zorgvuldig schoongemaakt en wordt er een laag lijm, vaak gemaakt van een oplossing van dierenlijm of Arabische gom, op het schone brons geborsteld. Deze lijm zorgt voor een stevige bevestiging van de goudlaag aan het brons. Daarna wordt het kwikamalgaam voorzichtig met een kwastje op het bronzen oppervlak aangebracht. De ambachtsman moet snel en precies werken, want het amalgaam heeft een beperkte werktijd voordat het stolt. Het kwik reageert met het brons en vormt een dunne laag goud-kwiklegering op het oppervlak.

Afroken

Als het vergulden klaar is, wordt het object verhit om het kwik te verdampen, waardoor er een laag puur goud achterblijft op het bronzen oppervlak. Dit proces wordt vaak “afroken” genoemd, vandaar de term “vuurvergulden” om deze manier van ergulden aan te duiden. De temperatuur moet zorgvuldig worden geregeld om ervoor te zorgen dat het kwik volledig wordt verwijderd zonder de goudlaag of het onderliggende brons te beschadigen.

De kleur van de vergulding wordt bereikt door meerdere lagen (drie, zelfs vier of meer), en dus door de dikte van de metaalafzetting te vergroten, en daarmee de weerstand na verloop van tijd.

Het bruneren van de vuurvergulding

Na het afroken wordt het vergulde brons gepolijst om de gewenste glans en afwerking te verkrijgen. Bekwame ambachtslieden kunnen verschillende gereedschappen en technieken gebruiken, zoals polijsten met agaatstenen of borstels, om de glans van de goudlaag te versterken en een glad, reflecterend oppervlak te creëren.

Conclusie

Samenvattend is de productie van verguld brons een nauwgezette en ingewikkelde kunstvorm die het traditionele bronsgieten combineert met de unieke eigenschappen van kwik. Het resultaat is een verbluffende en duurzame vergulde afwerking die al eeuwenlang beeldhouwwerken en kunstwerken siert.

Hoewel vuurverguld brons ooit een veelgebruikte en geroemde techniek was, is het uit de gratie geraakt vanwege de gezondheidsrisico’s die blootstelling aan kwik met zich meebrengt. Niettemin blijft de historische betekenis van vuurvergulding bestaan en bewaard gebleven voorbeelden van vuurvergulde voorwerpen dienen als getuigenis van het vakmanschap en de kunstzinnigheid van vorige generaties.

Literatuur

Diderot & D’Alembert, “Encyclopédie”, 1751-1777.
Alfred Roseleur, “Guide pratique du doreur, de l’argenteur et du galvanoplaste”, Parijs, 1873.
Tardy, “La pendule française”, Parijs, 1975.